ไอ เจ็บคอ บรรเทาง่ายๆ ได้ด้วยสมุนไพร

ไอ เจ็บคอ บรรเทาง่ายๆ ได้ด้วยสมุนไพร

                                                                                                                                 ภก.วัชรพงษ์  แจ่มสว่าง

                                                                                           ภาควิชาเทคโนโลยีเภสัชกรรม

                                                                      และเภสัชอุตสาหกรรมคณะเภสัชศาสตร์  มหาวิทยาลัยบูรพา

          อาการไอเป็นปฏิกิริยาตอบสนองของร่างกาย เพื่อวัตถุประสงค์ในการกำจัด สิ่งแปลกปลอม สารคัดหลั่ง หรือสิ่งระคายเคืองต่างๆ เช่น ควันพิษ เสมหะ เชื้อโรค ให้ออกจากระบบทางเดินหายใจ ซึ่งอาการไอจะสามารถบอกถึงสภาวะของคนไข้นั้นๆได้   เนื่องจากลักษณะของการไอในบางโรคจะมีอาการเฉพาะที่แตกต่างจากการไอทั่วไป เช่น การไอพร้อมกับหอบเหนื่อยจากการเป็นวัณโรค  การไอที่มีเสมหะสีเขียวข้นจากการติดเชื้อแบคทีเรีย  ซึ่งในปัจจุบันมียาที่ใช้รักษาอาการไออยู่ด้วยกัน 3 กลุ่ม หลักๆ คือ

          1.ยาที่กดการไอทำให้หยุดไอ เช่น Dextrometrophan ยากลุ่มนี้เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่ไอแห้ง ไม่เหมาะกับคนไข้ที่มีเสมหะเพราะอาจทำให้เกิดการอุดตันของทางเดินหายใจ 

          2.ยาละลายเสมหะ เช่น Bromhexine, Acetylcysteine ยากลุ่มนี้จะทำให้เสมหะที่เหนียวข้นอ่อนตัวลงสามารถขับออกจากลำคอได้ง่ายขึ้น

          3.ยาขับเสมหะ เช่น Glyceryl guaiacolate จะเพิ่มการหลั่งของเหลวเพื่อให้เสมหะอ่อนตัวลงและถูกขับออกมาง่ายขึ้น ทั้งนี้หากคนไข้ มีเพียงแค่อาการไอเล็กๆน้อยๆ ก็ไม่จำเป็นต้องรับประทานยา แค่เพียงใช้ยาอมเพื่อให้ชุ่มคอ หรือ จิบน้ำอุ่นๆ ก็สามารถบรรเทาอาการไอได้แล้ว

          อย่างไรก็ตามพบว่าในปัจจุบันยาอมสำหรับบรรเทาอาการไอในท้องตลาดมีขายอยู่ค่อนข้างหลากหลายชนิด เช่น ทั้งรูปแบบยาเม็ดอมแบบแข็ง(Lozenges) หรือยาเม็ดอมแบบนิ่ม(Pastilles) ซึ่งยาอมเหล่านี้ทำมาเพื่อวัตถุประสงค์ต่างๆ เช่น ชนิดอมให้เกิดความชุ่มคอ ชนิดผสมยาชาบรรเทาอาการเจ็บคอ ผสมยาละลายเสมหะหรือชนิดผสมยาฆ่าเชื้อแบคทีเรีย โดยเฉพาะยาอมชนิดผสมยาฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งทำให้เกิดโอกาสเชื้อดื้อยาได้ง่ายหาก คนไข้นำไปใช้อย่างไม่ถูกต้อง ซึ่งหากมีการติดเชื้อมักจะนิยมให้ยาฆ่าเชื้อชนิดรับประทานมากกว่าเพื่อให้ระดับยาในเลือดสูงพอที่จะฆ่าเชื้อได้  ดังนั้นการเลือกซื้อยาอมที่เหมาะสมจึงควรเลือกใช้ยาอมที่ไม่มีส่วนผสมของยาปฏิชีวนะ หรือเลือกใช้ยาอมที่มีส่วนประกอบของสมุนไพรก็เพียงพอต่อการใช้บรรเทาอาการไอได้

สมุนไพรไทยที่มีฤทธิ์บรรเทาอาการไอมีอยู่หลายชนิด เช่น

• มะขามป้อม (Amla) เป็นผลไม้รสเปรี้ยวที่มีวิตามินซีสูง ใช้บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะได้ และช่วยทำให้ชุ่มคอ  ลดการระคายเคืองลำคอได้เป็นอย่างดี
• ขิง( Ginger) บริเวณเหง้าขิงมีรสเผ็ดร้อน ซึ่งมีน้ำมันหอมระเหยที่มีฤทธิ์ทางยา ช่วยแก้ไอและขับเสมหะได้
• ชะเอมเทศ(Glycyrrhiza) ส่วนของรากถูกนำมาใช้เป็นยาแก้ไอตั้งแต่ในอดีต จากคุณสมบัติที่ทำให้เกิดรสชาติหวานเย็น จึงทำให้ชุ่มคอบรรเทาอาการไอ โดยมักจะนำรากมาผสมกับตำรับยาอื่นๆ เช่น ยาแก้ไอมะขามป้อม หรือ ยาแก้ไอมะแว้ว เพื่อช่วยเสริมฤทธิ์ละทำให้ชุ่มคอและบรรเทาอาการเจ็บคอได้
• มะแว้งต้น(Solanum indicum) ผลของมะแว้งมีสารอัลคาลอยที่สามารถใช้บรรเทาอาการไอได้เป็นอย่างดี
• มะนาว (Lemon) ใช้น้ำคั้นผลที่มีรสเปรี้ยว 2-3 ช้อนโต๊ะ ผสมกับเกลือเล็กน้อยจิบบ่อยๆ ช่วยบรรเทาอาการไอได้เช่นกัน

          ปัจจุบันยาที่มาจากสมุนไพรเหล่านี้  มีอยู่ในรูปแบบที่รับประทานง่าย รสชาติดี  สะดวกในการพกพา ทั้งในรูปแบบยาอม(Pastill) หรือยาน้ำจิบแก้ไอ  อย่างไรก็ตาม ทุกครั้งที่คิดจะเลือกซื้อยาบรรเทาอาการไอทุกครั้ง ควรปรึกษาแพทย์และเภสัชกรเสมอ เพราะอาการไอมาจากหลายสาเหตุ เพื่อที่จะได้ใช้ยาที่ถูกต้องและเหมาะสม